Қазақстанда жеңілдетілген автонесие мемлекеттік бағдарламасы дүрбелеңмен басталды. Көпшіліктің асыға күткені сонша, дилерлік орталықтардың алды кезекке толды. Алайда көлік тапшылығы мен қосымша төлемдер көпшіліктің көңілін қалдыруда, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі КТК арнасына сілтеме жасап.Қазақстандықтар көлікке арзан несие алуға үміттенгенімен күтпеген мәселелерге тап болды. Салондарда көлік болмады, банктерде ақша болмады, т.б. Алғашқы тосқауылдардан өткенде көлікті тиімді сатып алғысы келетіндер дилерлердің қосымша қызметтеріне де жүгінуі керек екені белгілі болды. Олар не үшін қажет және сіз қалаған көлікті қанша уақыт күтуіңіз керек?
“Біз Hyundai орталығында да, Chevrolet-те де болдық. Алайда оларда бізге қажетті көліктер мүлде жоқ. Мен өзіме кроссовер іздеп, Kia Soul аламын деп ойладым. Бірақ бұндай көлік екі айдан соң ғана болатын айтты. Қазір орталықта берілетіндей таңдауда көліктер мүлдем жоқ. Тіпті менеджерге барып 10 миллионға қолма қол дәл қазір сатып алайын десем де көліктің жоқ екенін айтты”, – дейді тұрғын Ардақ Тютюков.
“Бұл да біздің мәдениетімізді көрсетеді ғой! Бағдарламаға байланысты кезекке тұрғандар көп. Егер барлығы кезекті дұрыс жүйелесе, 8-9-да барып жиылмаса да дұрыс болатын еді. Дегенмен бұндай жағдайда кезектің көбеюі де орынды шығар”, – деді Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Қайырбек Өскенбаев.
Ұлан Әбішев жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы бойынша автокөлікке 743-ші кезекте тұр.
Ол отбасы үшін бюджеттік көлік іздеп, бірнеше елордалық салондарды аралаған. Кроссоверін сатып, үйін кеңейтуге инвестиция салып, содан кейін несиеге жаңа көлік алғысы келген. Бірақ бірнеше күннің ішінде Ұланның жоспары қатты өзгеріп жеңілдетілген несие тек қағаз жүзінде ғана шақырылатынын түсінген.
“Автосалондар көлік бағасын көтеруді жалғастыруда. Егер баға бір жыл бұрынғыдай болса, демек, көліктің жағдайы соған сай деп айтуға болады. Бір жыл бұрын 10 миллионға жақсы көлік сатып алуға болатын еді. Енді 10 миллионға жақсы жаңа көлік ала алмайсың. Қазір жақсысы 15 миллион тұрады. Сондай-ақ қосымша функцияларды ескеру қажет және допалармен көлік әлдеқайда қымбатырақ шығады”, – деді Ұлан.
Жыл басынан бері көліктердің құны 20 пайызға қымбаттаған. Экономистер бағаның әлі де өсетінін сенімді айтып отыр.
«Субсидияланған ипотекалық несиелеу бағдарламалары сияқты бұнда да баға көтеріледі. Өкінішке орай мұндай бағалардың кесірінен жаңа көліктер қолжетімді болған сайын қайталама нарық та көтеріледі. Бұл экономиканың негізгі заңы. Сұраныс өссе, баға да көтеріледі. 20-дан 30% -ға дейін жолаушылар қателесіп жатады. Көлік көп қаражат пен инвестицияны қажет етеді”, – деді тәуелсіз қаржылық талдаушы Андрей Чеботарев.
Соған қарамастан дүйсенбі күні қазақстандықтар автосалондарды басып алды. Билік бағдарламаның іске қосылу күнін екі аптадан астам уақытқа кешіктіргенімен, нәтиже жұртшылық күткендей болмады. Банктерде ақша, салондарда көліктер болған жоқ. Бұл мәселенің бір бөлігі ғана. «Тәуелсіз автобизнес одағының» сарапшысы Тілек Бекбасаров қазақстандық көлік нарығының ең қарапайым деңгейде де ақсап тұрғанын айтады.
Сарапшының пікірінше автозауыт пен автосалонның қойған бағасы үйлесімді емес. Зауыт көлікті салонға доллармен табыстаса, автосалонның өзіндік қосымшаларға байланысты табысқа арналған диллерлік маржасы болады.
Алайда диллерлер клиент қаласа ғана қосымша қызметтердің қосылатынын айтады.
“Халық банктердің” қалағанын істеп жатқанын айтып шағымданды. Олар азаматтардан КАСКО сақтандыруын 100%, яғни несиенің барлық мерзімінде төлеуді талап етткен.
Ал бұл бір мезетте жарты миллион теңгеден асады. Осы бағдарламаны пайдалануды мүмкіндік көрген табысы аз қазақстандықтар жеңілдетілген бағдарламаның мәнін түсінбей абдырап қалды.
Саланы дамыту қоры банктерге несие алушылардан сақтандырудың толық сомасын талап етпеуді тапсырған хат жолдаған. Заңгерлер банктердің КАСКО-ға қойылатын міндетті талабының заңсыз екенін айтады.
“Міндетті сақтандыру бұл банктің ішкі тәртібі. Бұл біздің заңдарда да, Ұлттық банктің бұйрықтарында да жоқ. Бірақ банктер КАСКО жасауды талап етуде. Мұндай сақтандыру адам жазатайым жағдайда қайтыс болып, несиені төлей алмаған жағдайда беріледі. Содан кейін сақтандыру оның банк алдындағы қарызын жабады. Мәселен найзағай соғып немесе ағаш құлап адам табиғи себептерден қайтыс болса, онда банкте қарыз қалады. Сондықтан қазақстандықтар КАСКО сақтандыруынан бас тартуға құқылы”, – деді заңгер Ғабит Өмірбек.
Бір қарағанда, жеңілдетілген несиелендіру бағдарламасы өте тартымды. Көліктің максималды құны 15 миллион теңгеге дейін жетуі мүмкін. Банк 10-ын шығарады. Айырмашылықты сатып алушы төлеуі керек. Жылдық көрсеткіш небәрі 4 пайызды құрайды. Ал несиенің мерзімі жеті жылдан аспайды. Бағдарламаға отандық құрастырылған автокөліктер кіреді. Бұл Kia, Hyundai, Chevrolet, JAC және Lada. Қызмет тек Қазақстан азаматтарына екі жылда бір рет қолжетімді. Алайда сарапшылар есептеулер жүргізіп, мемлекеттік бағдарламаның тиімділігіне күмән келтірді.
“Автонесие бағдарламасын салыстыратын болсақ жылдық 4 пайыз қосымша бонустармен және т.б. жалпы мөлшерлеме жылына 12% жетуі мүмкін. Демек, 4% жасырын табыс есебінен 12%-ға айналады. Бұл да үлкен кемшілік”,- деді Қазақстан тәуелсіз автобизнес одағының сарапшысы Тілек Бекбасаров.
Тілек Бекбасаров жеңілдетілген көлікті несиеге жолы болғандар ғана алады деп есептейді. Қазақстанда 2016 жылдан бастап қалдықтарды жинау жүйесі енгізілгеннен кейін үлкен сұраныс пен вагондардың қалыпты тапшылығы болған. Қазір нарыққа жаңа көліктер қажет. Ал бағдарлама бойынша бөлінген 100 миллиард теңге 10 мың бірлікке ғана жетеді. Сондықтан да болар, қатардағы инженер Бекзат Тілеген барлық жаңалықтарға үңіліп жүріп, жеңілдетілген несие бойынша көліктің алғашқы иесі атанды.
“Мамырдың 16-сы күні мен жеңілдетілген несие алуға келдім. Банкке жүгіну үшін менеджерлерден төлем шот-фактурасын алдым да өтініш бердім. FRP мақұлдауын күтіп, үш күннен кейін менеджер қоңырау шалды. Мақұлдағанын айтап сатуды тіркеуге шақырды”, – дейді Бекзат.
Банктер 4,5 мыңға жуық өтінішті мақұлдап, қазақстандықтарға 30 миллиард теңгеден астам несие берілген. Бұл жеңілдетілген автонесиеге берілген жалпы соманың үштен бірі. Сатып алушылар тек таңдалған көлікті алуы керек. Бұл процесс жылдам емес. Себебі салондарда көлік болмағандықтан күту мерзімі бір жарым айға дейін кешіктірілуі мүмкін.
Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!