Фото: baq.kz
Сұлтан Бейбарыс − түркі әлемінің тарихында ерекше орын алатын тұлға. Ол XIIІ ғасырда өмір сүрген. Мәмлүктер мемлекетінің төртінші сұлтаны болған әрі Ұлы дала өркениетінің өкілі ретінде әлемдік тарихқа өз атын мәңгілікке жазған.
Ол шамамен 1223 жылы Қыпшақ даласында дүниеге келген. Толық аты-жөні − әл-Мәлік аз-Захир Рукн ад-Дин Бейбарс әл-Бундуқдари. Бөрілі руынан шыққан, бұл ру Қыпшақ даласының беделді тайпаларының бірі болған. Бірақ, моңғол шапқыншылығы кезінде оның отбасы мен өзі тұтқынға түсіп, құл ретінде сатылған. Бұл оның тағдырын түбегейлі өзгертті.
Бейбарыс жас кезінде бірнеше рет құл базарында сатылған. Ақырында оны Египеттегі мәмлүктердің бірінің әмірі сатып алады. Ол Бейбарыстың айрықша ақылдылығы мен әскери өнерге деген қабілетін байқап, оны әскери тәрбиеге баулиды.
Бейбарыс мәмлүктер қатарында тез арада ерекшеленді. Ол 1250 жылы Айюбидтер әулетін құлатып, Египетте мәмлүктер билігін орнатуға қатысқан тұлғалардың бірі болды. Оның ең маңызды жетістіктерінің бірі — 1260 жылы Айн Жалут шайқасында моңғол әскерін жеңуі. Бұл шайқас әлемдік тарихта моңғолдардың алғашқы жеңілісі ретінде белгілі. Байбарыс осы шайқаста мәмлүктер әскерін басқарып, ерекше стратегиялық қабілетін көрсеткен.
1260 жылы Бейбарыс мәмлүктердің сұлтаны болып жарияланды. Оның билігі Египет пен Сирияны біріктіріп, мемлекетке айрықша тұрақтылық пен гүлдену әкелді. Сұлтан ретінде Байбарыс көптеген реформалар жасады:
1. Әскери реформалар
Байбарыс тұрақты армия құрды және оны заманауи қару-жарақпен қамтамасыз етті. Ол бекіністерді нығайтып, жаңа қамалдар салды. Бұл оның мемлекетінің қорғаныс қабілетін арттырып, сыртқы жаулардан қорғады.
2. Экономикалық даму
Сұлтан сауда жолдарын бақылауға алып, керуендер қауіпсіздігін қамтамасыз етті. Ол Мысырдың экономикалық қуатын арттыру үшін ауыл шаруашылығы мен сауданы қолдады.
3. Дін және мәдениет
Бейбарыс ислам дінін нығайтып, қасиетті қалаларды қорғады. Ол Каирде көптеген мешіттер мен медреселер салдырды, соның ішінде әйгілі Захир мешіті.
Бейбарыстың билігі тек әскери жеңістерімен ғана емес, сонымен қатар мемлекеттің ішкі құрылымын нығайтуымен ерекшеленеді. Ол моңғолдардың Орта Шығысты жаулап алуына тосқауыл қойып, аймақтың бейбіт дамуына үлес қосты. Оның реформалары мәмлүктер мемлекетін бірнеше ғасыр бойы қуатты және тұрақты етіп сақтап қалды.
Бейбарыс — түркі әлемінің ортақ мақтанышы. Оның Қыпшақ даласынан шыққанын ескере отырып, ол қазақ халқы үшін де ерекше тұлға. Байбарыстың ерлігі, қайсарлығы және көшбасшылық қасиеттері бүгінгі ұрпақ үшін үлгі болып табылады.
Сұлтан Бейбарыс — тек мәмлүктер тарихындағы ғана емес, бүкіл әлем тарихындағы ұлы тұлға. Оның өмір жолы — тағдырдың қиындықтарына қарамастан, адал еңбек пен ерік-жігердің арқасында жетістікке жетудің үлгісі. Байбарыс есімі әрдайым Ұлы дала елінің батырлық рухын еске салып, халықтың мақтанышына айнала береді.
Нұрислам Бахтияр,
№39«Қызылөзек» орта мектебінің 11 сынып оқушысы
Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!