Шетел көрген қызылордалық­тар­дың бірі кәсібін кеңейтсе, бірі мем­ле­­кет­тік қызметке орналасып, бағын сы­нау­­да. Қалай болса да үлкен мақ­сат­қа же­ту жолында жасалған кіші қа­дам­дар­­дың өзі нәтижесіз қалмайды. Осы орай­­да АҚШ-қа көшкен жерлесіміз Жай­­сан Құланбаймен сұқбаттасқан едік.

– Америкаға қашан көштіңіз?
– 2017 жылы “Болашақ” бағдарламасының гран­тын ұтып алдым. Бір жылдық тіл курсына қаты­сып, 2018 жылы Америкаға оқуға кеттім. Оң­түс­тік Калифорния университетінен білім алдым. Әлем­нің үздік 45 ЖОО-на кіретін университетте, үздіктер қатарында 9 орынға жайғасқан Маршалл бизнес мектебінде оқығанымды мақтан тұтамын. Аталған мамандықта білім алған алғашқы қазақ­пын. Шүкір, үздік ретінде аяқтап, дип­лом алып шықт­ым. Одан бөлек бизнес әкімшілігі маман­дығы бойынша магис­тра­тураға тапсырып, Аме­рикадан қос дипломмен оралдым.
– Қазір шетелге шығуға мүмкіндік көп. АҚШ-та да талай қазақтың баласы жүр. Шетелге көшем, сон­да өмір сүрем деген адамдарға айтар кеңе­сіңіз…
– Әрине, мұнда қазақстандықтардың қарасы қа­лың. Мақсатты түрде жұмыс істеу үшін көшіп ба­рып, сонда тұрақтап қалғандар бар. Олар көбіне Чи­каго, Нью-Йорк қаласында тұрады. Ал «Болашақ» бойынша немесе жеке білім алу үшін келгендер Кали­форнияда орналасқан. Студенттердің қала­сы­на айналған Бостонда да көп шоғырланған. Қа­зақ­стандықтардың жағдайы жақсы, америкалық аза­маттармен араласқанда жан-жақтылығымызды жиі байқадым.
– АҚШ-та білім алудың басты артықшылығы неде? Қазақстандық униерситеттердегі білім жүйесінен айырмасы көп пе?
– Әрине, мұндағы білім жүйесі мықты. Өзіме ерек­ше байқалған дүние – ұстаздардың студентпен қа­рым-қатынасы. Мәселен, мен Қорқыт ата атындағы университетте оқып жүргенде белсенді студент едім. Қоғамдағы белсенділікті оқумен қатар алып жүру қиын еді. Өйткені оны ұстаздардың бірі түсінеді, бірі қабылдай алмайды. Америкада дәл осындай жүйе. 15 апта дәріске қатыспасаң да ол бағаға әсер етпейді. Сондай-ақ маған ұнайтын тағы бір айырмашылығы – ұстаздардың сабаққа қонақ шақыруы. Мысалы, биз­неске қатысты салық төлеу туралы сабақ бол­са, ұстаз өзінің бір кәсіпкер досын шақырады да ол салық туралы егжей-тегжейлі айтып береді. Кә­сіп­керлер өздерінің тәжірибесімен бөліседі. Тіпті, миллиардерлер де спикер болды. Түрлі танымал тұл­ғалардың тәжірибесімен таныстық. Бұл – үлкен ар­тық­шылық.
– Қазір мамандық бойынша жұмыс істемейтін жас­тар көп. Әрі заманына қарай адамы десек, дипломнан гөрі қарым қабілет маңызды. Осы­ған көзқарасыңыз қандай? Жаңа, қажетті, сұра­ныс­тағы мамандықтарға елімізде дұрыс анализ жасалмайтын секілді…
– АҚШ-та үкімет кәсіпкерлік саласына мүлдем ара­ласпайды. Қысым, талап ету жоқ. Яғни, еркін бәсе­келестік қана бар. Кім мықты, кім сұранысты қамтамасыз етеді, тұтынушы соныкі. Білім саласы да дәл сондай. Университеттердің көпшілігі жеке. Олардың дамуының, үздік оқу орны атануының себебі де осында. Жастар жаңа салаға қызығып жүрсе, университтер де осы мамандық бойынша курс ашып, сол саланың эксперттерін шақырып, айлығын аямай төлеп, бәрін ұйымдастыра салады. Мысалы, 3-4 жыл бұрын оқуға түсіп, студент боп жүргенде контент жасауға қатысты мамандықтар бар екенін, сол бойынша магистратура оқып жат­қан­дарды еститінбіз. Біздің ойымызға келмейтін мамандықтар оқытылатын. Неге? Себебі сұранысты қамтамасыз ету үшін, өзіне студенттерді тарту үшін жаңа мамандықтарға анализ жасап, қажет болса, курс аша береді.
Мұнда үкімет тарапынан бөлінетін грант жоқ. Әри­не, бір ғалымның атындағы, болмаса көпба­ла­лы отбасыларға арналған гранттар бар. Алай­да 80 проценті ақылы негізде, соған сай, өзі қала­ған, таңдаған ЖОО-да білім алады. Ақылы негіз­де болғанмен шетелдіктерге қарағанда америкалық­тардың өздеріне көп мүмкіндік қарастырылған. Оқу ақысы шетелден келгендерге қарағанда 60-70 пайызға арзан. Өте қолжетімді. Әрі жұмыс іс­теуге қатысты көзқарастары да ұнайды. Еркін. Мына қалада жұмыс істеуім керек, осында тұруым керек деп байланбайды. Қайда жұмыс бар, сонда көше са­лады. Яғни, жоспармен өмір сүрмейді.
– Әдемі әңгімеңізге рақмет!


Сұқбаттасқан
Дина Бөкебай

 

Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!