Фото: megion-pnb.ru

Инсульт – мидағы тамырдың бітелуі немесе жарылуы. Ми жасушаларында оттегі жетіспейді және бірнеше минуттан кейін олар өледі.

Инсульттің басты проблемасы – әлі де емінің толық табылмауы. Инсультті анықтау қиын, кейде ол айқын көрінетін белгілерсіз пайда болуы мүмкін. Тіпті инсульттан зардап шеккен адам оған не болып жатқанын білмейді. Кейде, сыртқы жағынан, инсульт адамның мінез-құлқындағы біртүрлілік ретінде көрінеді, ол өзін мас сияқты ұстай бастайды, орынсыз, мағынасыз күледі, құлап кетеді және т.б. Сонымен қатар ол өзін қалыпты сезінуі мүмкін және тіпті айналасындағыларға бәрі жақсы екенін шынымен сендіре алады.

Инсульттің 3 негізгі белгісі

  1. Адамнан күлуді сұраңыз. Инсульт кезінде күлімсіреу қисық болуы
    мүмкін. Бұл әрдайым дерлік инсультпен болатын беттің жартысының
    бірі салдануынан болады.
  2. Адамнан қарапайым сөйлемді айтуын сұраңыз. Қисынды.
    Мысалы: «Далада күн жарқырап тұр». Сөйлем қиын, түсініксіз, тілі
    шайналып айтылады. Әдетте, олай емес.
  3. Адамнан екі қолын көтеруді сұраңыз. Қолдар әртүрлі деңгейде
    болады немесе біреуі мүлдем көтерілмейді.

Инсульт кезіндегі дәрігерге дейінгі көмек

Дәрігерлер бригадасының келуін күту кезінде алдымен адамды көлденең жатқызу керек. Егер адам есінен танып, құлап кетсе, ыңғайлы қалып бере отырып, оны көлденең күйде қалдыру қажет. Бұл жағдайда зардап шегушінің өз бетінше тыныс алатындығын бақылау өте маңызды. Егер тыныс алудың бұзылуы болса, адам бүйіріне жатқызылып, ауыз қуысын босатады (құсу, тамақ қалдықтары, алынбалы протездер).

Кардиологтар адамға ыңғайлы орынды іздеуге кеңес бермейді, оны симптомдар пайда болған жерде мүмкіндігінше ыңғайлы етіп ұйымдастырған дұрыс.

Зардап шегуші ыңғайлы көлденең күйде жатқызылғаннан кейін, оның тыныс алу мүмкіндігін жеңілдету керек. Ол үшін адамның мойнын тар киім мен зергерлік бұйымдардан босатып, белбеуін шешіп, терезені ашып, басқалардың тарап кетуін сұрау арқылы таза ауамен қамтамасыз ету керек.

Егер үйде немесе кеңседе тонометр болса, қысымды өлшеп, көрсеткіштерді жазу керек, болашақта бұл ақпарат жедел жәрдем дәрігерлеріне маңызды болады. Егер қысым тым жоғары болса, зардап шегушінің басын көтеруге болады, егер ол төмен болса, оны тегіс көлденең күйде қалдыру керек. Ұстаманы жұмсартуға тырысып, адамды ұстаудың қажеті жоқ. Осыдан ұстама тоқтамайды, науқастың өзі де, көмек көрсететін адам да жарақат алуы мүмкін. Науқасқа физиологиялық тұрғыдан тиімді жағдай беру керек, бұл сілекей мен бөгде заттардың тыныс алу жолдарына енуіне жол бермейді. Оны бүйіріне жатқызып, басын қосымша төмен бұруға тырысыңыз. Клиникалық ұстамалардың белсенді кезеңінде бұл қиын болады, бірақ мүмкін болса, науқастың ұстама соңына дейін арқасына бұрылуына жол бермеңіз.

Ешқашан пациенттің жақтарын ашуға, аузына бірдеңе салуға, тілін түзетуге тырыспаңыз. Танымал нанымға қайшы, тілді жұту мүмкін емес, ал қажетсіз манипуляциялар қосымша жарақатқа әкеледі. Шайнау бұлшықеттері өте күшті, пациент көмекшінің саусақтарын тістей алады немесе өзінің тістері мен жақтарын сындыруы мүмкін.

Егер тыныс алу немесе жүрек соғысы тоқтаса, жедел реанимацияны (жасанды тыныс алу және жанама жүрек массажы) бастау керек және оны функцияны қалпына келтіргенге дейін немесе жедел жәрдем бригадасы келгенге дейін жүргізу керек.

Инсульт кезінде не істеуге болмайды?

Егер сіз инсульт алған адамға дәрігерге дейінгі көмек көрсетсеңіз, науқастың жағдайын айтарлықтай нашарлатуы мүмкін екенін есте сақтаңыз:

– Медициналық көмек шақырмай, жағдайдың жақсаруын күтуге болмайды. Инсульттің алғашқы 3-6 сағаты жағдайды жеңілдету және оның салдарын азайту үшін өте маңызды.

– Сіз инсульт күдігі бар адамға дәрі-дәрмек бере алмайсыз. Қысым көтеретін, төмендететін, зардап шегушінің өзі оларды үнемі қабылдайтынын мәлімдесе де дәрі ішкізуге болмайды. Дәрігердің бақылауынсыз қабылданған кез келген дәрі-дәрмек қан айналымы бұзылысын нашарлатуы мүмкін.

– Инсульті бар адамды тамақтандыруға немесе сұйықтық ішкізуге болмайды. Науқас кез келген уақытта құсуды бастауы ьмүмкін немесе ауыз жұтқыншақ органдар функциясының бұзылуына байланысты тұншығуы мүмкін.

– Адамды мүсәтір спиртінің немесе басқа ұқсас препараттардың көмегімен сезімге келтіруге тырыспаңыз, олар тыныс алу функциясын бұзуы мүмкін.

– Зардап шегушіні жедел жәрдем келгенге дейін бақылаусыз қалдырмаңыз, егер ол өзін қалыпты сезінетініне сендірсе де, оған өздігінен қозғалуға рұқсат бермеңіз. Жағдай кез келген минутта күрт нашарлауы мүмкін. Есіңізде болсын, мұндайда адамның миы бұзылады және шұғыл медициналық көмек қажет.

Ең бастысы, егер сізде, сіздің туысқаныңызда немесе танысыңызда инсульттің алғашқы белгілері пайда болса, жедел жәрдем шақырыңыз.

Фазила ГАНИБЕКОВА,
Қызылорда облыстық жедел жәрдем стансасының фельдшері

 

Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!