Фото: depositphotos.com
«Ауру – астан» деп қазақ бекер айтпаған. Адам өміріндегі көп нәрсе тамақтануға байланысты. Тағамдар арасында тіс эмалін бұзатын және кариес пен тіс тастарын тудыратын бірқатар өнімдер де бар. Мassaget.kz тілшісі ғаламторда тараған таптырмас кеңестерді тізді.
Тәтті. Тәттілер – тістің алғашқы жауларының бірі. Ауыз қуысына түскеннен кейін олар бірден бактериялар үшін тамаша тағамға айналады. Микроорганизмдер оларды сіңіру үшін қышқылдар шығарады, ал қышқылдар тіс эмалындағы минералдарды кетіреді және оны құнарсыздандырады. Осылайша, тістердің сыртқы жылтыр қорғаныш қабаты бұзылады. Тек сілекейі ғана бактериялардың зиянды әсерін азайта алады. Қышқыл тәттілер де аз зиян келтірмейді: олар тіс жегісін (кариес) де тудыруы мүмкін. Қышқыл эмальды бұзып, ал тұтқыр консистенциясы тәттіні тістерге бекітеді.
Нан. Нанның құрамында крахмал бар. Ол ыдырағаннан кейін қантқа айналады. Нан шайнаған кезде тіске жабысып, барлық жарықшақтарға бітетін саңырауқұлаққа айналады. Бұл микробтардың көбею алаңына айналатын тағамды ұстап қалуы мүмкін. Мұндай жағдайларда ақ нан емес, тұтас дәнді өнімдерді таңдаған дұрыс. Өйткені бұл жағдайда қантқа айналу процесі әлдеқайда баяу жүреді.
Алкоголь. Алкогольді сусындар ауызды құрғатып, тістің күйіне теріс әсер етеді. Олардың әсерінен сілекей мөлшері азаяды. Онсыз тамақ қалдықтарын, зиянды бактерияларды кетіру, тіс эмалындағы минералдарды толтыру және оның зақымдануын алдын алу мүмкін емес. Бұл өз кезегінде тісжегінің пайда болуына және басқа да стоматологиялық мәселелерге әкеледі. Сонымен қатар алкоголь тістерді пигментациялау арқылы олардың түсіне әсер етеді.
Энергетикалық сусындар. Энергетикалық сусындардың қышқылдық деңгейі өте жоғары, бұл тіс эмалының бұзылуына әкеледі. Содан кейін тістер ауыз қуысында өмір сүретін зиянды бактерияларға қарсы күресе алмайтын. Ал сілекей микроорганизмдерге қарсы тұра алмайтын күйге түседі.
Кофе. Тіске зиянды тағы бір өнім – кофе. Ол тістердің түсін өзгертуі мүмкін, ал қант пен кремі бар қышқыл орта бактериялардың көбеюін тудырады және тіс эмалын бұзады.
Газдалған сусындар. Бұл сусындардың зиянды екені көпке белгілі. Газдалған сусындар да, ауыз қуысында қышқылдықтың жоғарылауын тудырады және тіс эмалын бұзады. Олар тісте қара дақтардың пайда болуына ықпал етуі мүмкін.
Мұз. Стоматологтар қатты тағамдар тістің күйіне теріс әсер ететінін айтады. Осылайша, мұзды шайнау эмаль мен қызыл иекке механикалық зақым келтіруі мүмкін. Мысалы, тіс кетігін, жарықтарын, тіс тәжінің бұзылуын тудыруы мүмкін.
Цитрус. Бұл өнімдерде қышқыл көбірек. Ол эмальды «зарарсыздандырады» және тісті зиянды бактерияларға сезімтал етеді. Тіпті аз мөлшердегі лимон шырыны кариес пен басқа да тіс проблемаларын тудыруы мүмкін. Цитрус өнімдерінің тістерге зиянды әсерін азайту үшін оларды жегеннен кейін ауызды сумен шаю керек.
Қытырлақ картоптар (чипсы). Қытырлақ картоптар да тіске аса зиян. Ұсақталған кезде бұл өнім ауыз қуысын толтыратын целлюлозаға айналады. Ал чипстердегі крахмал қант тудырып, бұл қиындыққа әкеледі. Реті келсе, бұл өнімді мүлдем жемеген дұрыс. Десе де, жеген жағдайда, бұл тағамның қалдықтарынан құтылу үшін тіс жібін пайдалану керек.
Кептірілген жемістер. Бұл – жабысқақ, жұмсақ әрі тәтті тағам сіздің тістеріңіз үшін жақсы таңдау емес. Ішке түскен кезде олар тістегі барлық саңылаулар мен жарықтарды толтырып, тісжегінің пайда болуын тудырады. Тек ауызды сумен шаю немесе жіппен тазалау арқылы ғана жағдайды қалыпты сақтай аласыз.
Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!