Бизнес ашу – батылдық пен табандылықты қажет ететін тәуекелге толы қадам. Екінің бірі қауіпке басын тігіп, бұрыс қадам жасағысы жоқ. Алайда бұл мүмкін емес деген сөз емес. Себебі өзге елде кәсіп бастап, нағыз батырлық танытқан Айжан Тоқай бұл сөзімізге дәлел. Қытайда компания ашып, бүгінде 20 зауытпен тікелей жұмыс істеп, сонымен қатар TikTok платформасында да табыс табуды үйретіп жүрген бизнес өкілімен сұхбаттасудың сәті түсті.

– Бизнес бастау үшін қажетті ең бірінші ресурс, ол – ақша. Алайда кәсіпкерге қаражаттан бөлек не керек екені туралы айта бермейміз. Осы туралы өз пікіріңізбен бөліссеңіз…

– Иә, көпшілік бизнесті бастау үшін ең бірінші ақша керек деп есептейтіні рас. Алайда ақша – тек бір ғана фактор. Нағыз кәсіпкер ақша ғана емес, басқа да маңызды ресурстарды ескергені жөн.

Осыған тереңірек тоқтала өтсем. Кәсіп бастамас бұрын сол саланың қыр-сырын меңгеру керек. Нарықты зерттеп, бәсекелестерді талдап, тұтынушылардың қажеттіліктерін түсіну маңызды. Оған қоса қаржылық сауаттылық, маркетинг және сату стратегиялары туралы біліміңіз болса артықтық етпейді. Кәсіпкерге төзімділік, тәуекелге бара білу, шешім қабылдай алу және жылдам бейімделу қабілеті керек. Табандылық пен еңбекқорлық болмаса, үлкен нәтиже күтудің өзі қиын. Жай ғана идея емес, нарықта сұранысқа ие болатын және бәсекелестерден ерекшеленетін бизнес-модель қажет. Бұл – сіздің бизнесіңіздің негізі.

Кәсіпте жалғыз жетістікке жету қиын. Жетістікке жеткен кәсіпкерлермен, инвесторлармен, серіктестермен, жеткізушілермен байланыс орнату керек. Дұрыс адамдарды тану – жаңа мүмкіндіктер ашады. Керемет өнім немесе қызмет ұсыну аздық етеді, оны нарыққа дұрыс шығару керек. Қалай жарнамалау, кімге сату, қандай платформада жылжыту керектігін білу өте маңызды. Жақсы қызметкерлер мен серіктестер бизнестің табысты болуына ерекше ықпал етеді. Бір адам бәрін жасай алмайды, сондықтан кәсіби мамандарды жинақтау қажет.

Бизнес қиындықтарға толы. Егер нақты мақсатыңыз бен ішкі мотивацияңыз болмаса, алғашқы қиындықтарда-ақ беріліп кетуіңіз мүмкін. Ақша бизнесті бастауға көмектеседі, бірақ ол жалғыз шешуші фактор емес. Егер жоғарыдағы факторлар болмаса, қаражаттың болуы да бизнесті сәтті жүргізуге кепілдік бермейді. Ең бастысы – дұрыс білім, стратегия және табандылық деп атар едім.

– Қытайда компания ашқан жалғыз қазақ қызысыз. Айтыңызшы, осы бағытта жетістікке жету үшін қандай қағидаларды ұстандыңыз? Жат елде жүріп мұндай батыл қадам жасауға қайдан мотивация алдыңыз?

– «Шешінген судан тайынбас» демекші, өзге елде компания ашу менің алға қойған мақсаттарымның бірі еді. Бұл қадам менің мойныма үлкен жауапкершілік жүктеді. Мақсатым – Қытай мен Қазақстан арасындағы сауда байланысын нығайтып, өз елімнің экономикасына үлес қосу. Сондай-ақ еліме сапалы тауарды қолжетімді бағада жіберу.

Бизнес бастамас бұрын Қытайдың нарығын, логистика жүйесін, салықтық және заңнамалық талаптарын жан-жақты зерттедім. Білімің болмаса, үлкен қателіктер жіберуің мүмкін. Өздеріңіз білетіндей, жат елде компания ашу – үлкен тәуекел. Бірақ «қорыққандыкі емес, қимылдағандікі» деген қағиданы ұстандым. Кез келген қиындыққа дайын болу керек екенін түсіндім.

Қытайда бизнес жүргізу үшін жергілікті тілді, мәдениетті, менталитетті түсіну маңызды. Тек ағылшын тілімен шектеліп қалмай, қытай тілін үйренуге мән бердім. Бұл маған серіктестер табуға және сенімді қарым-қатынас орнатуға көмектесті.

Қытайда бизнестегі ең маңызды дүние – байланыс (networking). Кәсіпкерлермен, жеткізушілермен, әртүрлі саланың мамандарымен байланыс орнату арқылы көптеген мүмкіндікке жол ашылды. Қиындықсыз жетістік жоқ. Кейде сенімсіздік, қорқыныш, кедергілер болды. Бірақ мен әр сәтсіздікті – жаңа мүмкіндік деп қабылдадым. Қайта тұрып, әрі қарай жүру – жетістікке жетудің басты қағидасы.

Ал мотивация қайдан келді? Мен үшін басты мотивация – өзімнің және елімнің дамуына үлес қосу. Әке-шешемнің үмітін ақтау. Жай ғана ақша табу емес, Қазақстаннан келген кәсіпкерлерге, саудамен айналысқысы келетіндерге көмектесу. Менің жетістігім – басқаларға жол ашу дегенді білдіреді. Егер адамда айқын мақсат, табандылық және үздіксіз даму қағидалары болса, кез келген елде жетістікке жетуге болады. Бастысы – қорықпау, әрекет ету және өзіңе сену!

– Шетелден тауар тапсырыс берген кейбір тұтынушылар сапасыз затқа ұрынуы әбден мүмкін. Мұндай жағдай жиі кездесіп те тұрады. Саудагерлер айта бермейтін құпия лайфхактар туралы айтып берсеңіз.

– Шетелден тауар тапсырыс беру кезінде мұқият зерттеу жүргізіп, сатушының сенімділігін тексеріп, өнім сипаттамасын мұқият оқып, төлем және жеткізу шарттарын нақтылап, қажет болған жағдайда агенттік қызметтерді пайдалану арқылы сапасыз тауар алу қаупін азайтуға болады. Ең әуелі жеткізушіні мұқият тексеру керек.

Серіктестің сенімділігін тексеру: Alibaba, 1688, Made-in-China секілді платформаларда «Gold Supplier» немесе «Verified Supplier» белгісі бар ма, соған назар аударыңыз. Үлгі сұрату: көптеген зауыт үлгі тауарды жібере алады. Сапасын көру үшін аз мөлшерде алдымен бір-екі данаға тапсырыс беріп көріңіз.

– TikTok – бүгінде әлемдік платформаға айналды. Ал сіз бір ғана тікелей эфир арқылы миллиондап табыс табудың жолын көрсетіп жүрсіз. Әлеуметтік желіде сәтті контент жасау үшін қандай алгоритмдер мен стратегияларды ұтымды қолдану қажет деп ойлайсыз?

 – TikTok – әлемдегі ең танымал әлеуметтік платформалардың бірі. Мұнда «жолың болу» үшін ең алдымен аудиторияңызды анықтап, олардың қызығушылықтарына сай контент жасау қажет. Платформадағы трендтерді үнемі бақылап, оларды өз бейнелеріңізде қолдану видеоларыңыздың кең аудиторияға жетуіне ықпал етеді.

Қысқа, бірақ әсерлі және сапалы видеолар TikTok-та жоғары бағаланады. Алғашқы секундтарда көрерменнің назарын аудару өте маңызды. Сонымен қатар тұрақты түрде контент жариялау аудиторияның қызығушылығын сақтап, алгоритмдердің сіздің бейнелеріңізді жиі көрсетуіне әсер етеді.

Тиімді хэштегтерді пайдалану контентіңіздің кең таралуына көмектессе, көрермендермен белсенді өзара әрекеттесу – парақшаңыздың танымалдығын арттырады. Пікірлерге жауап беру, сұрақтар қою аудиториямен сенімді байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Ең бастысы – креативтілік пен ерекшелік. Өз нишаңызды тауып, оны дамыту арқылы TikTok-та жетістікке жете аласыз.

 – Жеке қызығушылықтарыңыз туралы айтып берсеңіз. Байқағанымыздай, әлем аралағанды жақсы көресіз. Бірнеше елді көріп те үлгерген екенсіз. Өте керемет! Саяхаттағаннан қандай шабыт аласыз? Тағы да қандай мемлекеттерге барғыңыз келеді?

 – Саяхаттау – менің ең сүйікті хоббилерімнің бірі. Әрбір жаңа ел, мәдениет және адамдармен танысу мен үшін баға жетпес тәжірибе мен шабыт көзі. Саяхаттан алатын шабыт туралы айта кетейін. Мәдени әртүрлілік: Әр елдің өзіндік дәстүрлері, әдетғұрыптары мен өмір сүру салты бар. Бұл әртүрлілікті көру менің дүниетанымымды кеңейтіп, жаңа идеялар мен көзқарастар қалыптастыруға көмектеседі.

Тарихи мұралар: Әлемнің әр түкпіріндегі тарихи орындарды аралау арқылы өткеннің іздерін сезініп, адамзат тарихының байлығын түсінемін.

Табиғаттың сұлулығы: Әр елдің табиғаты өзінше ерекше. Таулар, теңіздер, ормандар мен шөлдер – барлығы да табиғаттың керемет туындылары, олар маған тыныштық пен шабыт сыйлайды.

Жаңа таныстықтар: Саяхат барысында әртүрлі адамдармен танысып, олардың өмірлік тәжірибелері мен әңгімелерінен көп дүниені үйренемін.

Сәтін салса, тағы да бірнеше елге баруды жоспарлап отырмын. Солардың бірі – Жапония. Бұл елдің бай мәдениеті, технологиялық дамуы және дәстүрлері мені қатты қызықтырады. Сакура гүлдеуін көру, самурайлардың тарихымен танысу – арманым. Сондай-ақ Исландия мемлекетіне табиғаттың ғажайып көріністері – гейзерлер, мұздықтар мен солтүстік шұғыласын көру үшін барғым келеді.

 – Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан

 Қорлан САРЫ

 

Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!