Жарақат (грек тілінен аударғанда – жара, зақымдану) – кенеттен сыртқы әсерден болатын адам ұлпаларының, мүшелерінің анатомиялық тұтастығының немесе физиологиялық қызметінің бұзылуы.
Жарақаттардың негізгі себебі: жұмысшының биіктен құлауы, ауыр заттардың, сынықтар немесе құралдардың құлауы, механизмді немесе басқа қозғалатын құрал-жабдықты қолмен немесе дененің басқа бөліктерімен соғу, құралмен қолды, аяқты немесе дененің басқа бөліктерін соғу, көзге шаң, ұсақ сынықтар және тағы басқалары.
Қауіпті өндірістік фактордың әсер етуіне байланысты және жарақаттанумен және еңбекке қабілеттілігін жоғалтумен қатар жүретін қызметкердің қатысуымен болған оқиға Қазақстан Республикасының заңнамасында өндірістегі жазатайым оқиға ретінде қарастырылады.
Өндірістік жарақаттардың негізгі себептеріне мыналар жатады:
– машиналардың, механизмдердің, жабдықтардың конструкциялық кемшіліктері, жетілмегендігі, жеткіліксіз сенімділігі;
– ақаулы машиналарды, механизмдерді, жабдықтарды пайдалану;
– технологиялық процестің жетілмегендігі;
– технологиялық процестің бұзылуы;
– көлік құралдарын пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын бұзу;
– жол қозғалысы ережелерін бұзу;
– жұмыстың қанағаттанарлықсыз ұйымдастырылуы;
– жұмыс орындарын ұйымдастырудағы қанағаттанарлықсыз мазмұн мен кемшіліктер;
– ғимараттардың, құрылыстардың қанағаттанарлықсыз техникалық жағдайы, аумақтар;
– қауіпсіз еңбек тәжірибесін оқытудағы кемшіліктер;
– жеке қорғаныс құралдарын қолданбау;
– ұжымдық қорғаныс құралдарын қолданбау;
– еңбек және өндірістік тәртіптерді бұзу.
Зақымдану көзі мен сипатына қарай жарақаттар – механикалық (шығу, сыну, кесу, көгеру және т.б.), термиялық (термиялық күйік және үсік шалу), химиялық (химиялық күйік, улану), электрлік (электрлік күйіктер мен белгілер, терінің металдануы, электроофтальмия, паралич және т.б.), психикалық (қорқыныш, жүйке шок), және сәулелену (радиациялық күйік) деп бөлінеді.
Орналасқан жеріне қарай жарақаттар көзге, аяққа, басқа (көзден басқа), денеге, саусақтарға, қолдарға (саусақтардан басқа) және бірнеше түрге бөлінеді.
Жазатайым оқиғалардың себептері – қауіпті өндірістік факторлардың пайда болуына ықпал ететін жағдайлардың жиынтығы. Жарақаттардың негізгі себептері келесі топтарға бөлінеді.
Ұйымдастырушылық себептер: жұмыстың қанағаттанарлықсыз ұйымдастырылуы, қауіпсіз еңбек тәжірибесін оқытудағы кемшіліктер, жұмыс орындарын ұйымдастырудағы қанағаттанарлықсыз мазмұн мен кемшіліктер, жұмысшылардың жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етілмеуі, өз мамандығынан тыс жұмыстарды орындау және тағы басқалары.
Негізгі ұйымдастыру шараларының уақытылы және сапалы орындалуын қамту керек:
– еңбекті қорғау бойынша оқыту және еңбекті қорғау талаптары бойынша білімдерін тексеру;
– жұмыстарды орындаудың қауіпсіз әдістері мен тәсілдерін;
– еңбек қауіпсіздігі және өрт қауіпсіздігі бойынша нұсқаулықтардың барлық түрлері;
– тағылымдамадан өту және қайталау;
– төтенше жағдайлар және өртке қарсы дайындық;
– арнайы дайындық;
– қызметкерлердің біліктілігін арттыру.
Эльмира АЛМАҒАНБЕТОВА,
Қызылорда бөлімшелік көліктегі
санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау басқармасының бас маманы
Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!