Қазақстан әлемдік көмір нарығындағы негізгі ойыншылардың бірі ретіндегі позициясын сақтап келеді, алайда ел ішіндегі сұраныстың маусымдық ауытқуларына және логистикалық шектеулерге жоғары сезімталдық сақталып отыр. Осы және басқа да тұжырымдар «Каспий»тауар биржасы» АҚ жариялаған аналитикалық есепте ұсынылған. 

Есеп әлемдік трендтерді, көмір секторының ішкі ерекшеліктерін қамтиды, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар тауар мәртебесіне ие коммуналдық-тұрмыстық көмірдің (КТК) биржалық саудасын егжей-тегжейлі талдайды.

Халықаралық энергетикалық агенттіктің (ХЭА)жаңартылған мәліметтеріне сәйкес, 2024 жылы әлемдік көмір өндіру 9,15 миллиард тоннаға жетті. 

2022 жылғы ең жоғары бағадан кейін көмір бағалары тұрақтанды және Дүниежүзілік банктің болжамы бойынша 2025 жылы тоннасына $100 (австралиялық көмір) дейін 27%-ға, ал 2026 жылы тоннасына $95 дейін тағы 5%-ға төмендейді деп күтілуде.

Осы орайда Қазақстан айтарлықтай қорлары мен тұрақты өндіру деңгейіне ие бола отырып, негізгі өндірушілердің бірі ретіндегі позициясын сақтап қалды. Осылайша, Қазақстан көмірдің ең көп дәлелденген қорына ие, яғни 25-тен 33 миллиард тоннаға дейінгі елдердің ондығына кіреді, бұл елімізге200-300 жылға жететін көмір қорын қамтамасыз етеді.

Ішкі нарық, әсіресе коммуналдық-тұрмыстық көмір сегментінде, мемлекеттің мұқият бақылауында, өйткені бұл ресурстың әлеуметтік маңызы жоғары. 

Көмір Қазақстандағы отынның негізгі түрі болып табылады, бастапқы энергияны тұтыну құрылымында шамамен 50% құрайды. Көмір сонымен қатар жылу энергиясының негізгі көзі, оның үлесі 80% құрайды. Көмір саласының Қазақстанның ЖІӨ-ге қосқан үлесі орта есеппен 0,7%-дан 1,1%-ға дейін. Жұмыспен қамтудағы көмір секторының тікелей үлесі аз, шамамен 0,5% (шамамен 33 000 жұмыс орны),алайда оның экономикалық маңызы Қарағанды және Павлодар облыстары сияқты көмір өндіруші және көмір тұтынушы өңірлер үшін жергілікті деңгейде анағұрлым айқын байқалады. 

Көмір энергиясының төмен құны ел экономикасының маңызды бәсекелестік артықшылықтарының бірі.

2024 жылы елде бағаның өсуі байқалды: қыркүйекте көмір өндіру үшін тас көмірдің орташа құны тоннасына 17 676 теңгені құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 9,8%-ға жоғары. Өңірлердегі тұтынушылар үшін бағалар айтарлықтай өзгеріп отырады — тоннасына 8 мыңнан 26 мың теңгеге дейін.

Есеп 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында «Каспий» биржасында көмір саудасы қатысушылардың қызығушылығы тұрақты түрде жоғары болғанын көрсетеді: көмірге ең жоғары сұраныс 1 095 280 тоннаға жетті, ұсыныс — 543 мың тоннадан астам, ал жасалған мәмілелер көлемі 290 мың тоннаданасты. 

Кезеңдегі орташа көрсеткіштер сұраныс бойынша 652 мың тоннадан астам, ұсыныс бойынша 252 мың тоннаға жуық және нақты мәмілелер бойынша 140 мың тоннадан астам. Ең үлкен белсенділік қаңтар мен сәуір айларында, ірі жеткізушілер саудағақосылған кезде болды.  

Жалпы, биржа саудасы баға индикаторларын қалыптастыруға және коммуналдық-тұрмыстық көмірді жеткізуді ұйымдастыруға ықпал етеді.

«Бүгінгі таңда коммуналдық-тұрмыстық көмірдіңбиржалық саудасы баға белгілеудің ашықтығын, жеткізілімдердің тұрақтылығын қамтамасыз етуде және делдалдар санын азайтуда өте маңызды рөл атқарады. 

Біздің талдауымыз көрсеткендей, мұндай тетіктер сапаны бақылау және манипуляциялардың алдын алу арқылы бағаның әділ қалыптасуына ықпал етеді, ал болашақта олардың нарықты реттеу құралы ретіндегі маңызы арта түседі. 

Қысқа мерзімді және орта мерзімді перспективада көмір біздің еліміз үшін басым рөлді сақтап қалады және Қазақстанда энергияның негізгі көзі болып қала береді», – деп атап өтті «Каспий» тауар биржасы» АҚ президенті Мұрат Қадисов.

АНЫҚТАМА:

«Каспий» тауар биржасы» АҚ 2011 жылғы қарашада құрылған және бүгінгі күні сауда операцияларының көлемі мен даму серпіні, оның ішінде электрондық сауда саласындағы Қазақстан Республикасының жетекші биржаларының бірі.

«Каспий» тауар биржасы» АҚ әлемнің 25 мыңнан астам компаниялары мен ұйымдарын біріктіретін орнықты даму саласындағы ірі халықаралық бірлестік – БҰҰ Жаһандық шартының қатысушысы.

 

Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!