Зияткерлік меншік (ИС) – бұл адам санасын жасаудың нәтижесі. АЖ-ға авторлық құқық объектілері (ғылым, әдебиет және өнер туындылары), Өнеркәсіптік меншік объектілері (Өнертабыстар, өнеркәсіптік үлгілер, пайдалы модельдер, фирмалық атаулар, сондай-ақ тауар таңбалары мен тауар шығарылған жердің атаулары), сондай-ақ селекциялық жетістіктер жатады.
Заңнама АЖ объектілерін, мысалы, патенттер, авторлық құқық және тауар белгілері көмегімен қорғауға мүмкіндік береді, бұл жеке және заңды тұлғаларға өзінің өнертабыстары немесе туындылары үшін мойындауға немесе қаржылық сыйақы алуға мүмкіндік береді. Өнертапқыштар мен көпшілік қауым мүдделерінің тепе-теңдігін қамтамасыз ете отырып, АЖ жүйесі шығармашылық пен инновацияның өркендеуі үшін жағдай жасауға ықпал етеді.
Зияткерлік меншік құқығы кез келген басқа меншік құқығына ұқсас. Олар патенттердің, тауар таңбаларының немесе авторлық құқық туындыларының авторларына немесе иелеріне өз туындысынан немесе оны жасауға инвестициядан пайда алуға мүмкіндік береді. Бұл құқықтар адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясының 27-бабында бекітілген, ол әрбір адамның өзі авторы болып табылатын ғылыми, әдеби немесе көркем еңбектерінің нәтижесі болып табылатын оның моральдық және материалдық мүдделерін қорғау құқығын мойындайды.
Зияткерлік меншіктің мәні алғаш рет Өнеркәсіптік меншікті қорғау бойынша Париж конвенциясы (1883 ж.) және әдеби және көркем шығармаларды қорғау бойынша Берн конвенциясы (1886 ж.) шарттарында белгіленді. Жоғарыда көрсетілген шарттарды әкімшілік етуді Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымы (ДЗМҰ) орындайды.
ДЗМҰ-БҰҰ-ның зияткерлік меншік құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі мамандандырылған мекемесі. ДЗМҰ мүшелері 191 мемлекет болып табылады. ДЗМҰ хатшылығы Женевада орналасқан.
1993 жылғы 5 ақпанда Қазақстан Республикасының Үкіметі Өнеркәсіптік меншікті қорғау саласындағы халықаралық шарттар туралы Декларация қабылдады, оған сәйкес 1967 жылы Стокгольмде жасалған конвенция Қазақстан Республикасының аумағында қолданылуын жалғастырады және осы аумаққа қатысты аталған конвенцияларда, келісімде және шартта айтылған барлық міндеттемелер орындалатын болады.
Сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағына АЖ құқықтарын қорғаудың өңірлік жүйесі қолданылады. 1994 жылдың 9 қыркүйегінде Қазақстан Еуразиялық патенттік ұйымды құрған Еуразиялық патенттік Конвенцияға қол қойды.
ЕАПО зияткерлік меншік саласындағы еуразиялық кеңістіктің негізгі өңірлік ұйымы болып табылады және сегіз ел: Армения, Әзірбайжан, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Түркіменстан кіреді.
Қазақстан Республикасында зияткерлік меншік құқықтарын қорғау және сақтау саласындағы мемлекеттік саясатты Әділет министрлігі жүзеге асырады. Әділет Министрлігіне қарасты зияткерлік меншік саласындағы сараптама ұйымы «Ұлттық зияткерлік меншік институты»РМК болып табылады.
С. Ибраев,
Жаңақорған ауданаралық әділет басқармасы басшысының міндетін атқарушы
Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!