Соңғы жылдары бүкіл әлем елдерінде табиғи-минералды шикізат ресурстарымен қатар азық-түліктің де жетіспеушілігі сезіле түсті. Бұл дүниежүзіндегі адам санының өсу қарқынына әлемде өндірілетін азық-түлік өнімдері көлемінің сай келмеуімен түсіндіріледі. Мысалы, Қазақстанда қант тапшылығы туындады. Оған сай сатушылар қолдан қант бағасын қымбаттатып отыр…

Өмірлік маңызы бар азық-түлік тауарларының жетіспеушілігі мен олардың бағасының тым жоғары болуы халықтың әлеуметтік топтар мен таптарға жіктелуі, заңсыз көші-қон секілді жаһандық маңызы бар проблемаларды туындатады. Жалпы халықтың ең төменгі жалақысы – 60 мың теңге. Оның кем дегенде 50%-ын коммуналдық төлемдерге кетеді. Қалған 50% азық-түлікке жұмсалады. Қазір 1 қап ұнның өзі 13000 теңге тұрады. Елімізде азық-түлік жетіспеушілігі аз-кем байқалатыны рас. Басқа мемлекеттен келетін өнімдерді айтуымызға болады. Қазіргі таңда жер бетіндегі 7 млрд-тан астам халықтың 1,5 млрд-ы азық-түліктің жетіспеушілігін сезінуде. Олардың көпшілігі ауыл шаруашылығы өнімін өсіруге қолайлы елдерде тұрады. Орталық Азиядағы елдердің барлығы дерлік дәнді-дақыл өсіруге қолайлы Қазақстанның астығына тәуелді. Егер көрші елдерде ұзақ уақыт бойы аштық салдарынан әлеуметтік тұрақсыздық орын алса, көп кешікпей оның зардабы Қазақстанға да келіп жетеді.

 Еске түсіретін болсақ, 2007 жылы әлемдік қаржы дағдарысы­мен бірге азық-түлік да­ғдарысы да орын алды. Алайда шет мемлекет­терге көп көлемде астық экспорт­тағаны­мызбен, кейбір азық-түлік өнімдерін сырттан импорттауға мәжбүрміз. Еліміздің 17 өңірінің 7-інде азық-түлік бағасының өсімі респуб­ликалық көрсетк­іштен жоғары болды. Ең алдымен Қара­ғанды мен Түркістан қалала­рында қымбат­шылық байқал­ған. Төмен баға Шым­кент­те. Бұл ретте қала тұр­ғыны Майра Нұрма­ғанбет өз ойын былай сабақ­тады.

– Шы­ны­мен де азық түлік баға­сы қым­бат­таған, картоп, жуа, қызанақ, қияр бағасы өте жоғары. Мен зей­нет­кер­мін, ала­тын ақшам бар жоғы 90 мың теңге ғана. Айына толты­рып алғаным­ның өзінде күніне алатын нан, сүтім бар. Алдыңғы жылға қарағанда баға 2 есе өскен секілді. Бұл баға қашан түседі деген сұрақ барлық адамның ойында жүрген жұмбақ. Халықты сапалы азық-түлікпен қамтамасыз ету ісі қай заманда да, барлық мемлекеттерде күн тәрті­бінде тұрған – басты мәселе, – деді.

Мәселенің жай-жапсары осыған саяды. Алайда базардан азық-түлік аларда сатушыға «неге қымбат?» деп сауал қойсаңыз, «тасымал қымбат, жанармай құны жоғары» деген уәж айтады. Онымен қоса тауарға сұраныстың артуына байланысты баға да көтерілгенін жасырмайтыны бар. Сондықтан құзырлы органдар нарықтағы тауар айналымы мен баға саясатын басты назарда ұстап, халыққа тиімді тұсын бағамдаса, ұтылмасымыз анық. Себебі бақылаусыз кеткен бағаның барар жері белгілі…

Аружан СЕРІКБАЙҚЫЗЫ

 

Өзге де жаңалықтарды оқу үшін Telegram арнамызға жазылыңыз!